De maritieme feesten van Carmen op La Graciosa: beleef de ziel van het eiland

Puur en oprecht

Wie La Graciosa bezoekt tijdens de Fiestas del Carmen, voelt zich al snel thuis tussen de bewoners. Iedereen helpt mee om de huizen en de kerk te versieren en samen vieren ze het kalme eilandleven. Als u zich hier als bewoner van het paradijs op blote voeten wilt voelen, weet dan dat deze feesten draaien om het leven op zee. Teresa Páez, inwoonster van het achterste eiland, herinnert zich nog goed hoe de vissers vroeger “op de dag van Carmen de boten binnenbrachten en stevig vastmaakten, zodat ze samen volop konden genieten van het feest”.

Vroeger was het geloof de drijvende kracht achter deze vieringen. Teresa herinnert zich vooral pastoor Don Germán, wiens inzet “het dorp verenigde” tijdens de voorbereidingen: “De huizen werden wit geschilderd zodat ze schoon en mooi waren, het altaar van de Maagd werd klaargemaakt, het dorp en de vissersboten werden met vlaggen versierd …”. Tijdens die feesten maakten de vrouwen de vlaggen met de hand, een zorgvuldig vakmanschap waardoor ze jarenlang in perfecte staat bleven.

Een eerbetoon over land en zee

Op 16 juli, de dag van het grote feest, leeft de ziel van La Graciosa voort in processies over zee en land, tradities die door de jaren heen veranderden. Vroeger luisterde men ademloos naar de gedichten van Inocencia Páez voor de kerkdeur, “een van de mooiste momenten van het feest”, herinnert Teresa zich.
Destijds waren er drie processies: de maritieme op de feestdag zelf, een landelijke route door het dorp op de dag erna en een avondlijke processie met licht en vuurwerk rond de kerk, “een heel bijzonder moment.”

Vandaag de dag schittert vooral de maritieme processie, waarbij versierde boten en sloepen de Maagd over het water begeleiden. Wie dit spektakel aanschouwt vanaf Caleta de Sebo of de kust van La Graciosa, bewaart er ongetwijfeld een dierbare herinnering aan.

Smaken met een verhaal

Een culturele onderdompeling zoals deze prikkelt alle zintuigen – en dus beginnen we bij de smaak. Als u nog een reden zoekt om El Carmen op La Graciosa te beleven, dan zijn de feestelijke gerechten onweerstaanbaar: traditionele stoofpot (puchero) en varkensvlees, met smaken die van generatie op generatie zijn doorgegeven.

“Er werd varkensvlees gegeten”, vertelt Teresa. “Er kwam een slager uit het dorp Haría die het varken slachtte en het vlees verkocht om puchero te maken. We stonden in de rij om het vlees te kopen op de plek waar nu café El Saladero staat.”

Hoewel deze traditie niet meer precies hetzelfde is gebleven, blijft eten op La Graciosa iets bijzonders. De Atlantische Oceaan rond de Chinijo-archipel, die sinds 1995 beschermd is als visreservaat, levert unieke smaken en ingrediënten.

Het Mariene Reservaat van Chinijo van Chinijo, de grootste van Europa, herbergt indrukwekkende vogelkolonies en is het speelveld van walvissen en dolfijnen die elk jaar langs de kust trekken. Onder het kristalheldere water leven vissen tussen witte zandbodems en bloeien meer dan 300 soorten algen.

Feest voor jong en oud

Wat El Carmen zo bijzonder maakt, is dat het nog altijd een feest van en voor het hele dorp is. Teresa, die de vieringen al vaak heeft meegemaakt, herinnert zich hoe de kerk werd opgesierd met maritieme details en kleurrijke bloemen, een zeldzaamheid op deze dorre eilandbodem.

“Vroeger waren er toneelstukken, playbackoptredens en eindeloos plezier met traditionele spelletjes: zaklopen, eieren balanceren op een lepel of water in kruiken op je hoofd dragen tot het vat vol was,” vertelt Teresa met een glimlach. Maar het meest bijzondere blijft de kruiwagenrace: op blote voeten, met een sombrero op het hoofd, ploegen de eilanders lachend door het zand, een beeld dat je nooit vergeet.

Nu we al helemaal zijn ondergedompeld in de slow life-stijl van het eiland, krijgen we misschien zin om mee te doen aan een van deze kampioenschappen of nog beter, om als toeschouwer een traditionele luchada bij te wonen tijdens de feestdagen. Dit is een Canarisch worstelgevecht van pre-Spaanse oorsprong, waarbij twee vechters proberen elkaar uit balans te brengen, zodat de ander met een deel van het lichaam de grond raakt (behalve de voetzolen). Het draait allemaal om techniek, grip en behendigheid.

Een warme ontmoeting tussen twee eilanden

Het mooiste van de Fiestas del Carmen op La Graciosa is misschien wel de vriendschap met Lanzarote. Al eeuwenlang delen de bewoners van beide eilanden meer dan handel of bestuur: ze delen vriendschap en familiebanden.

Denk bijvoorbeeld aan de tochten van de vrouwen van La Graciosa (gracioseras) die via de Risco de Famara overstaken om hun vis te verkopen of te ruilen voor andere producten. Zoals Teresa Páez vertelt, kochten zij bijvoorbeeld een nieuwe jurk voor de feesten, of om aanwezig te zijn bij een bruiloft of de communievieringen tijdens de eerste mis van El Carmen.

Las dos comunidades compartían también la verbena nocturna, que se combinaba con las actuaciones de los propios vecinos, en una zona vallada con hojas de palmera. Hoy en día, la juventud lanzaroteña sigue acudiendo, como hace décadas, a las fiestas del Carmen, acampando en las zonas habilitadas para ello.

Ook de avondfeesten werden vroeger gezamenlijk gevierd door beide gemeenschappen, met optredens van de eilandbewoners zelf in een met palmbladeren afgebakend gebied. Tegenwoordig trekken jongeren uit Lanzarote nog steeds naar de Fiestas del Carmen, waar zij kamperen op speciaal daarvoor ingerichte plekken.

Deze culturele ontmoeting, waarin vreugde, ontspanning, traditie en spiritualiteit samenkomen, is een van de mooiste kenmerken van een dorpsfeest: een viering van de identiteit van het volk.

¡Viva la Virgen del Carmen!